2006/12/18

PASKO 2006: Garay-Binayloay: Pastores

Pastores

Maayong Pasko, Maayong Pasko
Bulahang Bag-ong Tuig sa tanan, hmmmn...

Tulo ka tawo, usa ka babaye saysentahon
Duha ka lalaki maong pangidaron
Simag mga mata kay maoy ilang kaliwat
Apan di diay tulo ka adlaw nang way saktong kaon

Maayong Pasko, Maayong Pasko
Bulahang Bag-ong Tuig sa tanan, hmmmn...

Si undo lima ka tuig na
Nagpakutawg gatas sa iyang papa
Way gatas bisag kape na lang wa diha
Kamay ra, 'tam-isa sab gatas pa'

Maayong Pasko, Maayong Pasko
Bulahang Bag-ong Tuig sa tanan, hmmmn...

Si Inday gusto gyung moeskwela
Apan matrikula pirting mahala
Way mahimo si mama
Si Inday gabii nanginabuhi pug iya

Maayong Pasko, Maayong Pasko
Bulahang Bag-ong Tuig sa tanan, hmmmn...

Si tatay di makasugakod kang nanay
Silhig ang mutagbo sa ganghaan kanunay
Tungod kay gamay rang tekhom
Nisamot pa gyud kay sige lag inom

Maayong Pasko, Maayong Pasko
Bulahang Bag-ong Tuig sa tanan, hmmmn...

Waaa....hmmmn....Waaa....hmmmn.
Maayong Pasko, Maayong Pasko
Bulahang Bag-ong Tuig sa tanan, waaa....hmmmn...

Pedro

---


Unang Bitoon sa Pasko

Taliwa sa
Ngitngit nga kagabhion
Mitungha ang unang bitoon
Miabot sa pultahan ang amahan,

Bisag hubog
Ang tuong kamot gabitbit og pansit...
Init nga pansit.
Malipayong Pasko, anak!

Akoy
2006.12.18

---

Pagsubay

Samtang di pa kasubang ang kabugason, pukawon nato ang
Tanang walhong mananabtan sa Sento Otso.
Uban nila, panangtangan nato sa gapos ang
mga irong buang sa ilang pag-uwang unyang alas dose.
Ug pasagdi ang mga Insek nga manghimalad
unsang mananapa ang mipatakdol sa ilang taghoy.
Pabiyai una ang mga sugilanon ug yamyam
sa komedyanteng kosinero samtang wala pa
masunog ang kilay ni Shaay nga nagtayhop
sa anino sa gabii abay sa buak, kuaw niyang lantaka.
Samtang wa pa makapanug-ab
ang karbonatong tungol sa sunod
ting-ihaw og kuwaknit, ipalilong sa punerarya
ang tanang ngiyaw sa ambulansiya sa Bicol ug St. Bernard.
Samtang wa pa mahipos ang tanang ilhanan sa kagios,
sininaan nato ang tanang manikin sa Kamagayan
kay gipanghayblad na ang tanang lamok sa katunggan.
Samtang wa pay uha ang nahimugso nga dramaturgo,
ipa-FedEx sa tanang tubaan sa Lorega
ang kinadak-ang buaya sa Manila.
aron kalingawag sawsaw sa halang nga suka
ang tambok nilang empilya ug baga.
Sa di pa nato tungabon ang sanglitanan
sa sunod nga banagbanag,
panahon karong subayon nato kon diing lawra
manago ang tubig sa miaging tingpanggapnod sa hunasan.

Oo, samtang wala pa—

Tomas Sumakwel

----

Noy Takyo ug Nang Iska

Si Noy Takyo ug Nang Iska ahaa aaaa
Taga bukid didtos amoa
Taga bukid didtos amoa

Kada adlaw sigig pangguna ahaa aaaa
Nangiyawat nga makakwarta
Nangiyawat nga makakwarta

Tungod kang Undo ug kang Inday yaayaaay yaayaaay
Tuas siyudad kay nangiskwela
Tuas siyudad kay nangiskwela

Init sa adlaw ug ulan wa baliha ahaa aaa
Kay mag Engineer ug Nurse kuno sila
Kay mag Engineer ug Nurse kuno sila

Di manguli karong paskuha ahaa aaaa
Kay ang usa mag research pa kuno siya
Ug ang usa mag review pa daw siya

Sige lang Inday ug Undo ohhooo ooooo
Agwantahon lang namo ang kamingaw
Maagwanta man namo ang kamingaw

Og sige lang tawog basok ang duha haaa aaaa
Kay lagi magpadala gyug kwarta
Kinahanglan baya og kwarta

Apan asa man gyud ang duha ahaaa aaaa
Si Inday tuas Davao nagsayaw-sayaw
Ug si Undyo sigeg yupyop uban sa barkada

Sigeg hangad lang tawon sa adlaw wawwaww wawaaww
Si Noy Takyo ug Nang Iska tunga sa daruhan
Kay ang pag antus dunay kapuslanan
Ang pag antus dunay kapuslanan


Pedro

DISYEMBRE 2006: Binayloay Ni Bay Tomas ug Bay Akoy

Bay Tomas,

anibersaryo sa garay-binayloay natong
duha sa miaging pasko. Disyembre sad to.
Makita pod niining gamayng payag:

http://akoy.blogsome.com/category/garay-binayloay/


Akoy
2006.12.15

---

Bay Akoy,
Akong gibisitahan. Makapabalik nato sa nangagi ang tunob sa maong mga balak. Sa tan-aw nako, Bay Akoy, walay kausaban ang panan-aw nato sa miaging Pasko ug karon. Mao ra gihapong mga sulirana ang nia sa atong paningod. Busa, magpadayon ang maong mga balak nga baroganan sa usa ka kawsa kon wala pay mausab sa atong palibot.

Ang Jesus sa Colon mao lang gihapon. Ang Tinaptapang Babaye mao lang gihapon.

Tomas

---


Bay Tomas,

mao gyod gihapon.
ang nahanaw nako ron, ang pagbati...

ang garay-binayloay nahimong talagsaon nga
pagsaulog nako sa pasko sa miaging tuig.

karon, wala pa koy bag-ong pagbati o kasinatian.
hinoon, naa pay pipila ka adlaw, basig mokidlap lang
ug motungha lang ang pagbati nga gadilaab...
para naay mahikay nga handomanan niinig paskoha.

ikaw bay, komosta ang pagbati nimo aning paskoha?


sige, duawon pod nako ron. basahon nako tanan ron,
duawon pag-usab ang colon sa miaging pasko, ug basin
mahimamat ko pag-usab ang bata nga naghigda sa eskinita...ang
batang gibalaan unta ning takna sa Pasko.

Akoy
2006.12.16.

---

Bay Tomas,

nahigop nako
ang gipainit nga sabaw
sa garay-binayloay nato
sa miaging tuig, nanglaktod nga panahon
nga miabot dayon
sa tumoy sa tumoy sa dalan, sa tumoy sa tulay
paingon sa tabok sapa...sa bag-ong
sa tampi,sa bag-ong nawong sa yuta.

nalab-as ug nainit na usab ang pipila ka linya,
milubad na usab ang tabanog,
nangandoy nga motugdon sa totoy
sa Inahan...
ang inahan nga nanangpit sa iyang mga anak
nga mopahiuli....

ug kon wa ko nasayop, mao tingali nga daw
wa koy init nga pagbati ron....
kay naa pa diay gihapon ko sa duyan
daplin sa lapyahan, nagpahayahay, nagpahulay...
usa na katuig akong duyanduyan bay :)
morag gahapon lamang, usa ka kahaponon.

gipapahulay diay nako ang akong hunahuna,
aron dili matugaw ug dili malumos ang akong pagbati.
bay, nindot ang lapyahan ning handurawan...
ug kahumok sa duyan...

padayon tag labyog sa duyan sa atong kultura
dinuyogan sa laylay sa atong inahan.

salamat diay sa imong pakig-uban sa miaging pasko.
nia, ang duyan...mao na lang pod ni akong pinaskohan nimo,
ug sa mga gikapoy niinig taknaa. Hinaot makabaton sa pahulay
ug kahayahay ang pagbati ug hunahuna.

malipayong pasko sa tanan.
pasko uban sa duyan daplin sa lapyahan...

:)Akoy
2006.12.16


Duyan Nga Pahulayan*

Panuhot maoy gidangatan
sa ngulngol nga bukog ug unod,
dagmal sa dili ingon nato.

Way mahimo,
kon gisudlan sa tugnawng hangin.
Kon mopiyong, ngutngot ang mata.
Kon mohigda, ngulngol, likod ug abaga.
Kon mokaon, mosuka.
Arang magtungko na lang kun
maglakaw-lakaw sulod sa lawak.
Way lungag kaluklokan,
palabyan sa kasakit.
Samtang, ang oras gakamang.

May pahiyom,
human sa kalbaryo,
usa ka hinanok, usa ka damgo.
Ang abyan, kaaway kun kaabay?
Gahago sa utok, gakagod sa hunahuna…
hangtod nahiuban sa kahigalaan,
sa kataw-anan nga damgo,
nahiuli hinayhinay ang kanhiay.
Sa samin sa kabuntagon, wa nay kusmod
Ang nawong, tawhay ang mata.

May pahulay sa dagat ug lapyahan,
may duyan gihikot sa duha ka punoan,
pamasko sa gidagmalan sa panahon:

duyan nga pahulayan.

Akoy
2005.12.19

*Disyembre 2005: Garay-Binayloay ni Bay Tomas ug Bay Akoy

---



Bay Akoy,

Mao nay gahom sa balak: pahulayanan sa gikapoyng mga biyahero sa kinabuhi.
Morag tubig sa usa ka payag sa bukid, sa iyang tadyaw
Ang tubig mabugnaw.
Maayong ang balak magpadayon sa iyang katuyoan
Maglingaw, maghumpay sa kaul-ol sa dughan
Apan papel sab sa balak ang pagsamad sa dughan.
Mag-alim sa kasub-anon
Magpahinumdom sa kasub-anan
Maghatag og kinabuhi sa patay tang damgo
Ang balak may padulngan
Ang balak may timon, may pantalan nga dunggoanan
Naa ra sa magbabasa kon asang pantalana niya ipahigad
Ang balak, ang awit, ang saloma.
Sa balak, kon may moambit, makasinati siya sa pagbati sa magbabalak
Kon wala, ang balak daw usa ka ulitawo nga nagpaabot sa iyang higugma
Nga atua sa halayo... halayo--
Manglili ang balak sa kababayen-ang nangaligo sa busay
Manghara ang balak sa maanyag nga diwanag sa katulogon
May balak nga abstraktiko nga naghagit sa kaigmat sa magbabasa
Sama sa kaigmat sa nagdula og lipat-lipat sa plasa

Maayo ang tanang mga balak
Apan may mga balak lang sab nga angayng itipon sa mga panit sa saging.

Ang balak ba motungha tungod sa magdadasig?
Kon ang balak ba gikan sa pasingot sa magbabalak?
Anaa ba gayoy magsusulat og balak?
Ang pinintal ba usa ka balak?
O ang balak ba usa ka pinintal?
May balak ba nga walay pulong?
Kon mahimo ba nga bisan sa kadaghan sa pulong apan wala gayoy balak?

Niay ehersisyo:
Sa pag-abot mo sa Tsina, nakita mo ang mga mahagwaong kabulakan
Walay pulong kang nahibaw-an gawas sa talan-awon.
Karon, unsang pinulongana ang nakatandog kanimo?
Unsay misangpot sa hinan-ay nga mga talan-awon bisan
Pag bagad nimo ang pinulongan sa mga pikot?

Kon pananglit, padad-an tika dihag dahon sa mais gikan sa uma sa imong amahan.
Mahinumdom ka sa inyong panahon sa tingsanggi.
Ang dahon sa mais walay pulong.
Apan nganong nahinumdom ka?
Kon magpadala ko nimog sulat, ipadala ko nimo ang blangkong papel.
Mangutana ka: nabuang si Tomas kay nagpadala nag blangkong papel.
Apan, Bay Akoy, nasayod ka na sa kahilom sa blangkong papel.
Usa kana ka pinulongan sa kamingaw nga di gayod ikasulat.

Bay Tomas

---




Bay Tomas,

Ang hamis nga mga dahon, mabulokong gadayandayan
sa gansalong lawas sa kahoy sa nagkadaiyang pamayhon
ug barog.
Usahay sa akong paglabay, kon akong tutokan sila,
masud-ongan nako ang katim-os sa balak lalang sa Dios.
Ang balak sa tawo dili makatupong sa ilang
katahom. Ang pulong, ubos ra gyod.

Kaniadto, mawad-an kog kaisog nga mamintal
kay...hanap pa sa anino sa buak nga samin ang akong pinintal...
layo ra sa tinuod.
Usahay, mao sad akong bation sa balak...
ang iyang mga pulong way igong katakos nga mohulagway sa unsay nakita.
Apan padayon gihapon paggaray kay unsaon man diay pagtimba sa tubig sa lawom nga
tabay sa hunahuna ug galamhan, ug unsaon ang tadyaw kon way ikasulod nga ikatambal sa kauhaw kun kahidlaw?
Bitaw, bisan kabos ang pulong sa balak...padayon gihapon ug mapaubsanon nga moalagad.
Siya may katungod gihapon sa pagmanggad sa katagbawan ug kalipay...labi na og alang sa hinigugma
ug gihalaran.

Ang balak dili alang sa iyang kaugalingon. Sa balaknong pamayhon, ang iyang mga pulong
sama lamang sa mabulokon nga sapot ug mga dayandayan sa dunggan, liog,dughan, mga bukton
ug mga kamot kun diin pang bahin sa lmatahom nga lawas. Usahay...mopagimaw pa gyod kini
sa katahoman sa hingtungdan. Apan usahay maayo pang wala na lang, iblanko na lang nga papel...
aron mahiduol sa tinuod, ug diha makasimhot katahom sa hubo nga kahilom.

Makalukmay ang tahom sa balak nga way pulong.

Akoy
2006.12.18
---

2006/12/14

Hugot Nga Gakos

mohiusa ko sa kanhiay
nga pagbati sa pakig-uban
nga gilaksi sa hangin,
sa dagat gianod
ug gidagit sa bangis
nga panahon.


hugot nga gakos
ania na ako, nahiuli
uban kaninyo.

Akoy
2006.12.14
(Alang sa Paghiuli ni Day Jake)

2006/12/08

Moukab Sa Dughan

Ang kahilom,

tuboran sa luha.

Akoy
2006.12.08

Kahilom

Moukab sa dughan,
tuboran sa luha.

Akoy
2006.12.08

Disyembre 2006: Garay-Binayloay Sa Kahilom

*Kahilom*

Sa kahilom
Nabati ang kamingaw

Nanglugmaw ang luha
Gipasagdan nga nangatagak

Hapdos ang dughan

Nangandoy nga sa Yutang natawhan
makapauli...

Yani
---

Didto ko sa miaging bulan

alimango,bulad, kinilaw, ginamos, pansat

patatim,sisig,kamunggay,pansit

karon ania mibalik

salmon, trout,codfish

ham, pork hocks, spinach, pasta

oke lang basta may bugas.

Tito

---

Bay Tito,

Tinuod sab!

Nindot nga paluag sa gibati ang imong
tubag Bay.

Makangisi man sad ko ani bisan
nangatagak ang luha.

Maayo kay bag-o pa diay ka nakapauli.
Hain man ka rong dapita sa kalibutan Bay?

Yani
---



*Abi*

Abi nako'g
ako ray gimingaw

abi kog ako
ray gitugnaw

nganong
dili man ko kalupad?

Akoy
2006.12.01
---


*Mga Bituon*

Tugnaw ang kagabhion
hilom ang palibot

Ablihan ko ang bintana
hangdon ang langit

Pangitaon ang mga bituon
Imadyinon

Si tatay, si nanay, si manoy, si manang
tua ra ang kinamanghuran
naglingkod sa hagdan

Ibadlis ko sa kalangitan
dalan nga kanunayng gibaktasan
balay nga kanhi gipuy-an

Paminawon kong mga
agik-ik, katawang dala sa gitikgitk
Sud-ungon ang ilang mga pahiyom

Aron kamingaw bawnon sa kahilom.

Yani


*Dan-ag*

Tultolon ko ang dalan
sa dan-ag
sa handurawan.

Akoy
2006.12.02

---
*Paglantong sa Kahilom*
kang inse milang, silingan nga biyuda sa bana ug kalipay

Wala nimo kahigti ang nangatagak nga bunga
Sa salimpukot
Kadtong giitos mo sa gabiing matugnaw ang luy-a
Nga giinom mo uban sa bahaw nga luha
Sa makapanlimbawot mong kahilom
Walay tampi ni dunggoanan
Ang imong pagpaabot sa
Pantaw. Ayaw na lag paminawa
Ang uwang sa mga iro sa halayo
Pasagdi ang kabuntagon nga manultol
Sa saag niyang agianan
Pasagdi, Inse, ang banagbanag
Manghilam-os sa iyang yamog
Ang imong kahilom miwataswatas
Sa halayong panganod
Wa ka mag-inusara kay naa
Man sa imong liog ang kalasag
Sa kahadlok. Ayaw guniti ang tabuntabon
Sa kadlawon
Kay kini ang magpasihag sa
Pagtaob sa imong kahilom.

Tomas Sumakwel (natagik, Marso 13, 1998)

---

Tapakan*
*ang buslot sa dughan
Bisbisan, alimahon sa gugma
hayan ang luha
mauga.


Yani


---
*Kahilom*

Kaayo ra unta isulat sa kamingaw sa langit apan gidrowingan kini og
ginamos sa mga dag-om.

Tito

---

Niay ginamos o!
luyo diay sa mga dag-om,
ang bulan gapahiyom
sa balak nga naglibot sa tingkarol...
tupad sa baso...nga giimnan og tuba.

:)

Akoy
2006.12.6


*Ginamos ug ang Kinabuhing Daplig-Dagat*
Ni Che Fiel
Bulanon.
Wa tay mahimo.
Si Nanay nanangpit
Igawas ang garapon
Kay panahon na nga makuhaan
Ang mga bolinaw
Nga usa ka bulan ng giasinan.
Way kuha,
Matud pa ni Tatay
Kay ang mga isda ga iyahay
Sa lapa lapa sa lawud gataguanay.
Nangaon mi tanan
Sa ilalom sa bulan
Pagkahuman nanggawas ang mga silingan -
Ang mga inahan,
Gatapok-tapok sa may pantawan.
Ang mga amahan,
Gatinagayay ug tuba sa may lapyahan
Samtang ang mga bata,
Gapatintero sa basa.

Ug si Nung Tusoy gasugod nag balak
Dinuyugan sa gitara ni Undo nga iyang anak
Samtang ang bulan
Galili sa mga manag-uyab
Nga naggitik-gitik ug gaginukuray
Sa ilalom sa baga nga mga dahon sa Talisay.
Kay ugma kinahanglan na sad maghubang
Para ang pukot unya maandam
Kay sa Kadlawon nga musunod
Ihatud na sad sa mga inahan
Ang tingkarol
Samtang palawig ang mga amahan
Sa mga lawud nga wa pa naadtuan.
Ingon ini akong mahinumduman
Sa dapit nga among giput-an
Lami,
Bisan ginamos among sud-an.

---
*Kahilom*

Pinugngan nga pagbati

nag-uros uros

sa hinigugma di makatutok

way igong kaikag

O tinipigang gugmang ginamos.


Pedro

---

*Ginamos*

Mubiyahig 45 minutos
latas sa pikas tampi sa siyudad...
hapit sa tindahan...
mupalit
$2.76 ang matag 375 ka gramos
humot ginama sa Malabon

Isud-an sa bahaw
una' tusloan sa isda
paris sa sinugbang baboy
kauban sa utan bisaya

Balikbalikan gyod sa matag buwan
kadtong tindahan
nga namaligyag
lamian
nga ginamos.

Yani

---

*Kahilom*

Taklob sa kagabhihoon.
habol sa kabuntagon

Nganong di mobuklad
ang akong galamhan?


Akoy
2006.12.07

---
*Kahilom*

Sa kahilom motiyabaw hinuon ang kagahapon nga wala sumpayi karon. ambot. walay makatagna kon magkita pa ba ugma.

Tito


---
*Kahilom*

mahait nga hinagiban

labaw ang dulot kaysa punyal

nga ihansak sa dughan

Pedro


----
*Kahilom*

Moukab sa dughan
Ang kahilom,

tubod sa luha.

Akoy
2006.12.08
---

2006/12/07

Kahilom

Taklob sa kagabhihoon.
habol sa kabuntagon

Nganong di mobuklad
ang akong galamhan?


Akoy
2006.12.07

2006/12/05

Iyang Halok



Bisbisan sa pag-alima,
sa tubig sa kahidlaw
ug bidlisiw sa adlaw
unya mobukad ang bulak
sa pasalamat...salamat...salamat...

hay, ang iyang pahiyom, tim-os!
ang iyang halok, humot!

Akoy
2006.12.05

2006/12/04

2006/12/02

Dan-ag

Tultolon ko ang dalan
sa dan-ag
sa handurawan.

Akoy
2006.12.02

2006/11/24

Dalan sa Langit

Gikan sa habog nga
bukid ang agay sa tubig nga
mikisaw sa bukana sa lunhawng lanaw.

Ang hayag ibabaw sa iyang kahamis
dili mahikap, gani ang akong anino gauna,
gapaluyo, gapakilid, mahanaw ug motumaw lag iya.

Samtang ang pako sa musika mihatod kanako
ngadto sa atop sa kalibotan, sa kinatumyan sa bukid
ubos sa langit, taliwala sa hayag sa katingalahang kaanyag.

Kay dili maangkon ang kaugalingong lawas, kon subo man
nga dili makuptan ang mga kabtangan ning kinabuhi, kalipay usab
nga dili mahiktan sa bisan unsang butang ang kagawasan sa akong espiritu.

Akoy
2006.11.24

2006/11/15

Ang Kahaw-ang

Ning paghinuklog sa kahaponon, kon unsa ang kinabuhi,
gibati ang kahaw-ang, samtang galingkod lang…gatan-aw….
Sa akong pag-usob og tutok sa palibot, naamgohan nga ang huni
sa langgam ug bulok sa kadahonan sa kakahoyan misulod na sa
wanang sa akong kahaw-ang. Sa pag-abot sa takna sa pagbarog
ug pagpadayon og lakaw, siya usab mitungha sa akong
kahimatngonan nga galingkod daplin sa dalan ug namintal sa
yano apan bulawanong hulagway sa kakahoyan nga gatalay ug
namandong sa dalan sa ilang katahoman.

“Unsay pagbati sulod sa imong ginahulagway?
Kay karon, ako kahaw-ang, daw ako usa ka wanang.”
“Mao usab ako, kay unsay bili sa hunahuna…
kakapoy lang... ug dili pod tinuod ang kasagaran?
Ania lamang ako dinhi karon.”

Sa hilom…nabati ko ang iyang pagdungaw
sa akong kahaw-ang. Makasulod kaha siya sa
akong kahimatngonan,kon wa koy kahaw-ang?
Kay kon walay wanang, diin mobatog kining pagbati
ug hunahuna, diin motungha ang mga matahom nga linalang?
Kon walay wanang…walay katugpaan ang tanan.

Taliwala sa kakahoyan, ilalom sa ilang mga dahon ug bunga
ug sa kahilom nga gialirongan sa huni sa kalanggaman
ug siya nga galingkod daplin sa dalan nga karon akong gituparan,
napamatud-an ang kabililhon sa kahaw-ang. Ug pinaagi sa
mga pahiyom, katingala, pagbutyag ug padayag,
hinayhinayng nahulagway ang mga pangutana sa pag-ilaila,
mga pangandoy ug uban pang tinipigan sa kahiladman...

Wa damha...
nanguhit na ang kilomkilom, buot nang makig-uli.
Human sa panamilit, misubay na sa dalan nga giladlaran sa
bulawanong katahoman, bitbit ang gisaw-an nga handomanan.
May gapabilin bang kahaw-ang nga kapintalan ugma pohon
o kaha sa sunod tinghulog og dahon?


Akoy
2006.11.15

2006/11/13

Kahayahay sa Katahoman

Human sa paningkamot,
paghunat sa tibuok kusog
sa kasingkasing ug hunahuna,
nga dili na gani ikatulog…
human niini,
isalig ang suliran ngadto kay Bathala.
Ang dili na makaya
itugyan Kaniya.

Lingkod ra god
nga wa nay laing buhaton
ug wa nay hunahunaon.
Ang bisan unsa nga mosantop
sa ulo, ihipos ubos sa sampot
ug lingkoran gyod aron dili kagimok.
Tan-awon ang hangin nga
namaypay sa bintana
ug ang mga dahon nga
mikiaykiay… makigsayaw.

Daw tua ka man sa disyerto sa
paglabay sa mga adlaw.
Wa gyoy umalabot nga kasulbaran.
Salig lang gihapon hangtod
sa tukmang higayon
nga ang katin-aw sa panan-aw
mobutyag sa husto ug dili mao,
ang nindot kun maot.
Human pagpili sa tinuod
nga katahoman, matagamtaman
ang kahayahay.

Akoy
2006.11.13

2006/11/12

Hayahay

human sa paningkamot,
paghunat sa tibuok kusog
sa kasingkasing ug hunahuna,
nga dili na gani ikatulog…
human ning tanan, isalig sa Amahan
itugyan kaniya ang dili na makaya


lingkod ra god ug mao ray buhaton,
kay wa nay angay pang hunahunaon
bisan unsang mosantop sa ulo,
ibutang ubos sa sampot ug lingkoran
aron dili kagimok...

tan-awon ang hangin nga namaypay sa bintana
ug ang mga dahon nga mikiay sa iyang paglabay...

Daw sa disyerto ang milabay nga mga adlaw,
way miabot nga kasulbaran…
gasalig lang gihapon
hangtod sa tukmang higayon
ang katin-aw sa panan-aw
mobutyag sa hulagway sa kalisdanan,
sa husto ug dili mao.
Ang katahoman lamang pilion
isalibay ang dili husto.
Hayahay ang pagdawat sa katahoman.

Akoy
2006.11.12

2006/11/10

Tug-ani Ko

unsa nga bulak
ang gipatik sa imong payod?

mihiwid ka,
mihawid sa imong buhok…

milingi ug
mitan-aw sa layo…

tungod sa inosente mong mata
ug ngabil...

nabugtoan kog ginhawa…
hagki na lang ko!

Akoy
2006.11.10

Buyag...Simba ko!

bisan unsay gipangyawit
apan ang usa ka buang may balak nga tinipigan.

motuo kag sa dili,
may kasugiran ang iyang kapalaran...

iyang gibutyag sa udtong tutok ang kahimtang
diay, ang kasagaran...mga buang....

siya gayawyaw sa iyang kaugalingon
samtang ang kadaghanan…gihilom lang…

ang kabuang…
buyag, simba ko!

Akoy
2006.11.10

2006/11/06

Oras: Giotro'g Garay

ang balanghai
sa baybay
midunggo

balod...

ibabaw sa
way puangod
nga panahon...

ang
lingganay
mibagting...

Akoy
2006.11.06

2006/11/04

Dugay Na

dugay nang
wa ko kalupad
dugay na...

kaniadto,
molupad ko kon masulob-on
ngadto sa kawanangan, ibabaw sa kalasangan....
sa kabukiran...lunhawng tanaman...
ngadto palayo sa kahimtang...

motugpa didto sa sekretong batoganan
nga akong gitukod sa wanang…
tanan kong dulaan,
mga kalingawan...naa didto
ug mao sad akong sakyanan pagtuyok
sa tibuok kalibotan…
kuyog sa mga kahigalaan.

dugay nang
wa ko kalupad
dugay na...


Akoy
2006.11.04

Asa ka Padulong?

Listen to the song of the wind:
"Asa ka padulong?"
A man
kisses the rising sun...
and turns the boat's 'dulong'
homeward...
Yutang Tabunon.

Akoy
2006.11.04

2006/10/30

Ang Kahinangop sa Anak ngadto sa Inahan

amping
sa
imong kasingkasing...

ayaw’g
hasola
ang imong pagbati

undanga
ang
paghunahuna...

mohuot
lang
sa dughan ang kapungot

ang
imong
galamhan ang unang madaot

gawas
gikan
sa sulod sa hunahuna, sa kagahapon ug ugma

ngadto
sa
imong tanaman, puyo sa kalibotan


agi
sa
ganghaan sa kahimatngonan

puyo
sa
imong lawas, tunga sa kaugalingon

presensiya
karon
usa ka gasa...maoy padayonon

ampingi
intawon
imong kasingkasing aron motunhay ug mohayahay…

dawata
ang
kasamtangang kahimtang karon


Akoy
2006.10.30

Anak sa Inahan

amping sa imong
kasingkasing...ayaw’g
hasola ang imong pagbati

undanga ang paghunahuna,
mohuot lang sa dughan ang
kapungot ug mga kabalaka

ang imong galamhan ang
unang madaot, biyai ang nagbuot
nga hunahuna sa kagahapon ug ugma

adto karon sa imong tanaman sa kalibotan
sulod sa ganghaan sa kahimatngonan diha sa
imong kalawasan, tungatunga sa kasingkasing

presensiya, karon, tim-os nga gasa, padayonon
amping sa imong kasingkasing aron motunhay
ug mohayahay...

dawata ang kasamtangang
kahimtang karon...
dawata.


Akoy
2006.10.30

2006/10/29

Kahinangop

kon motulo ang luha ngadto sa basong kape
nga gihuptan duol sa dughan, mohumot...

kini mopukaw sa handomanan
sa kanhiay...daw pagsigop og
sinabwang kamonggay...motagbaw kanimo
ug sa imong kahinangop sa Yutang Tabonon.

may kainit sa dughan nga motuhop sa kalawasan,
mosulay paglumos sa panghupaw...
diin ko karon malipayon....ug hain na diay
kadtong karaan nga hayahay?

sa imong pag-inom pag-usab...dimdima...
ang lami sa tinimplaha’g luha ug pahiyom.


Akoy
2006.10.29

Hinagpat nga Luha

kon modaligdig ang luha ngadto sa baso sa kape...
mosamot ang iyang kahumot

kini mopukaw sa handomanan
sa kanhiay...daw pagsigop og
sinabwang kamonggay...madimdim nimo ang
lamilami ug paratparat sa kahaponon.
ang init sa sabaw motagbaw sa kahinangop
sa Yutang Tabonon…
may kainit sa dughan nga motuhop sa kalawasan,
mosulay paglumos sa panghupaw...
diin ko karon malipayon....ug hain na diay
kadtong karaan nga hayahay?

imna pag-usab ang humot nga kape...dimdima...
ang tinimplaha’g pahiyom ug hinagpat nga luha.


Akoy
2006.10.29

2006/10/28

Pamahaw Ang Pahiyom

gatimpla'g kape...humot-humot
"daw moduaw ang balak karon...”
giandam ang dagang:

natagamtam ang kahumot
magpaabot ba kun
maglingkodlingkod lang gyod?
andam na ang ikaduhang baso,
lasaw na gamay ug tab-ang pa...
katam-is, diin gikan kining pahiyom?

ang nasiplatan nga hulagway,
hamis nga aping misapnay sa buhok
nga hapsay, kapehon nga katahoman
siya gasandig, gipatong ang mga bukton
sa gamayng paril daplin sa hagdanan...
unsay gapaluyo sa gasud-ong niya'ng mga mata?

ang kape hapit na mahurot
ang balak wa pa miabot, siya hinoon...
pamahawon ang iyang pahiyom.

Akoy
2006.10.28

2006/10/26

Tinghulog og Dahon

may dahon sa tiilan
sa pagtunob sa hagdan

“tinghulog na pod...”
mabulokon nga panahon

apan dili manamilit
kon way maniid

molarag sa hilom
kon dili sud-ongon

ang dahon...
sa yuta paingon.


Akoy
2006.10.25

2006/08/05

Nagpuyo Sa Tanan Ug Sa Tawo

u“Ikaw na lang ang nabilin kong kinabuhi”
Nagkanayon ang babayeng masakiton,
may ngil-ad nga sakit nga wa nay ikapanapo sa
bisang unsang misulod nga mikrobyo.


Ang madungog nga tingog gutom ug uhaw
Mihapuhap usab sa dughan ang katagbaw
dagayday sa nanam sa tubig.
Ang mihalog nga agulo sa tangkugo, gakson sa pag-inom ug pagtagamtam
sa lab-as nga kaalam nga motipak ang himbis sa kalimotaw,
motin-aw ang mata human sa paghigop sa paratparat nga sabaw.

Hain ka Bathala?
Nga bisan ikaw man ang paghandom, ikaw man ang gapangita,
Ikaw ang pangutana sa tubag, ug ang tubag sa katingala.
Nagpuyo imong gugma sa tanang linalang, nahiusa kanimo
Bathala sa tanan. Ang kauhaw ug katagbaw nagpuyo
sa dughan sa tawo.


Tingog ni Bathala milanog sa dughan,
maong lanog sa pagkahimugso sa kalikopan,
mao rang agulo sa pagtubo sa kalibotan---
agulo sa kasakit, agulo sa katagbaw---
tingog nga balaan.



Akoy
2006.8.4

2006/07/29

Kon Diin Agion

Ang ritmo sa tambol
di na angay hunahunaon,
hinoon, bation…sination.

matag untol sa kamot
pitik sa tudlo
kun dahunog sa lanog
sayaw sa hinay ug kusog
himas kun hapak
duot kun bundak
sa kalit kun balikbalik…

Way ikasugilon, sama sa
hunghong sa kagabhion
hinoon, ang mata


mopiyong…


Duyog sa higayon,
sunod sa gimok sa palad
kuyog sa tunob sa tambol

nga mohatod
og kalipay
ngadto sa
bukana
sa kagawasan,
hangtod
sa kinatumyan…

Nga saksi ang kahiladman
ug ang kapunawpunawan,
kon diin agion

ang langit.

Akoy
2006.7.29

2006/07/21

Takulahaw

Buhing hulagway sa banika, suod nga higala…
mikidlap sa wanang sa akong panumdoman.

Akoy
2006.07.21

2006/07/06

Diha-diha

Diha sa
tanod sa pinulongan
natagik ang hiyas sa tanaman,
naglambigit sa kahinam sa
mugnang bisaya.

Diha sa
bantawan sa Kahayag
gasidlak ang kabitoonan,
pagdasig sa kaikag ug katakos
sa mga bisdak.

Diha sa
balak ug panan-awong dagitab
mibuswak ang katahoman,
nangalimyon sa kahumot
nga kabulakan.

Diha-diha
nahigmata ang damgo
taliwa sa dayandayan
ug duyanduyan
sa lumadnong pinulongan..

Akoy
2006.7.6

2006/07/01

Dangoyngoy

Dilaab sa dughan
ang kalayo sa kasingkasing
gatilap sa samad sa dangoyngoy.

Akoy
2006.7.1

2006/06/21

Ang Nakaapan...

Nabugto…
ang tanod sa sugilanon,
nasilag sa kaugalingon
giyam-iran ang katahoman,
ug kay Bathala nawad-an,
nahikawan sa pagsalig
daw iro galaroylaroy
sa dalan.


Akoy
2006. 6.21

2006/06/20

Alho ug Lusong

Kalipay
sa kamingaw
katagbaw
sa kahidlaw

Ang paghilam sa
saging niluyang
kahinam
sa kabanikahan.

Akoy
2006.6.20

Alho ug Lusong

Kalipay
sa kamingaw
katagbaw
sa kahidlaw

Ang paghilam sa
saging niluyang
kahinam
sa kabanikahan.

Akoy
2006.6.20

2006/06/16

With No Bathala

The sky is a shroud
for a fallen pride

Only the tongue is unbruised
of the busted dignity

Self-hatred shows a
scornful face at beauty

For one with no Bathala
all strength is gone

Akoy
2006.6.16

Wa Nay Bathala

Tabon ang langit
sa nahugno nga garbo

Dila ray way labod
sa napusgay nga dungog

Kasilag sa kaugalingon
yam-id sa katahom

Ang wa nay Bathala
kawad-ag kusog

Akoy
2006. 6.16

2006/06/12

Uhaw sa Kaadlawon

Siak
sa kawayan nga dingding
Ang Dughan...

Hilak
sa bata nga dumdom
Ang Suso...

Buak
sa kahilom ang dokdok
Sa Agong...

Kiat
nga sayaw sa ngitngit
Nga Kagabhion...

Uhaw
sa yamog sa banagbanag
Sa Kaadlawon.


Akoy
2006. 6.12

2006/06/06

Tanaman sa Kaalam

Kon nindot tinuod, buhaton gyod
Kon bililhon pag-ayo, sublion na pod
Handomon sa kanunay nga unta magpadayon

Hinaot madakpan ang haguros sa takna
ibaligkos sa mga Alindanaw nga gianod-anod
nangitag kabatogan ug kapahulayan sa Daplin sa Sapa.

Sa Sugbo, dugokan ang Kahayag sa bulan
Nangalimyon sa makahubog nga ilimnon ug balak
Usab sa inyong kiliran, hinaot molipang ang Tanaman.

Akoy
2006.6.6

2006/06/03

Pagkatagak

Hehehe,
natagak tingali
ang pahiyom
sa bulan
sa unang gabii
pagkab-ot
sa upaw
sa di mapugngan
nga panghupaw.

Akoy
2006.6.3

2006/05/13

Hunas

Ug bisan tinghunas,
kalipay
sa tunob
ang kahilom
sa tumang kahinam
sa pagpanginhas.

Akoy
(I)2006.5.13

2006/04/05

Banhaw

ang baho
patayng ilaga
tiil
medyas…
nabuot…
hungaw sa otot
hunahuna lang…
ikalibang.
og nabanhaw
ang nalubong
pan-os nga
ginhawa.

Akoy
2006.4.15

2006/03/17

Kon Dili Moulan

Midagayday ang tubig, midulhog sa lungsod,
sa dakbayan milahos ug gianod tabok sa lawod.

Kon dili moulan, uga ang Yuta,
mobalik ba ang agas sa sapa?

Akoy
2006.3.17

2006/03/03

Dulaan

Dulaan ang balak.
Sama sa dulaan sa bata.
Dili madakpan sa garay
ang duha ka langgam nga
nagbatog sa lain-laing
sanga nga gidayandayanan
sa lunhawng salingsing
sa lab-as nga pasundayag
sa kinaiyahan.

Akoy
2006.3.3

Angay Ulian

Pagkalami gyod sa kinabuhi
nga atong napuy-an ug
nahibaw-an.

Magtulo akong laway
sa lab-as nga kinilawng
giseboyasan.

Bugnaw nga bahaw
parat ang bulad, suka sa platito
mohamis og plato.

Ang saging 'labing-labing' sa uma
Tam-is nga bunga sa yutang
gihigugma.

Basta busog lang ang kagutom.
Basta puno ang dughan sa kalinaw,
magmalipayon.

Sa tabok dagat, daghang panaad.
Apan ang damgo dili makab-ot,
kay gihikalimtan.

Ibabaw sa dagat naglupadlupad ang sayawsayaw
Ubos sa pughaw ang langit, ang duha ka bata
nagdula.

"Tamsi...Tamsi...
Asa motugpa...
Direeeeeeeeeeeeeeeee!"

Sa Yuta, Kabukiran ug Kahigalaan
Ang Kagikan, ang kinabuhi
Angay ulian.


Akoy
2006.3.3

Ang Halok sa Lapyahan

Nagdumili nga mohalok, giuhaw
sa kahiladman nga ulianan sa tanan
nga panahom kun sugilanon. Ang balak
dili buot mabahaw ang mga kagahapon nga
usahay motumaw matag karon, makigsayaw
sa yogyog sa tambol nga nahubog sa lanog sa
kaugalingong tunob. Ug Mitungha ang kahayag
sa adlaw nga miduaw sa gialimongawang damgo
kon tinuod ba ang tanan nga mitumaw sa kahilom.

Hapdos ang dughan sa napukaw nga kamingaw sa
higala nga mipanaw sa kasadpan, nga dugay ng wa
mahimamat pag-usab, usa ka laylay sa kagahapon,
makakabig gyod sa katam-is sa paghalad sa talad-
halaran sa kahidlaw, tuboran sa mga tanghaga sa
kahiladman, nga sama sa pughawng dagat nga gi-
uhaw sa dula kun pasundayag sa parat-parat og
lami-lami nga kinabuhi. Ang halok sa aping sa

Lapyahan, kamatayon sa balod. Human og
kiay-kiay, layog-layog sa panahon, bisan
makab-ot ang gitinguha nga lapyahan,
ang damgo mahanaw ra gihapon, sa
init sa adlaw matunaw, mahiuli sa
gihapon, balik sa kahiladman,
sa walay katagbawan nga
kahidlaw, hangtod nga
mahimatngonan, diay
ang balod ug dagat,
dili duha ka binuhat,
diay Usa ra, nahiusa
sa kanunay. Ug ang
mga kiaykiay sa balod
nga nalumay sa kalipay,
nga naghandom sa halok
sa lapyahan, mosapnay sa mga
balas sa iyang kulamoy ug dughan,
mohalok sa ngabil sa baybayon, ug aron
lang diay mahibulong...tanang butang lumalabay.

Kamatayon sa balod ang halok sa
lapyahan. Ang katumanan sa damgo ug
tingusbawan, maoy iyang kataposan. Mahigmata,
hinaot pa unta, sa iyang paghiuli sa
kahiladman, sa kahimatngonan nga way
katugkaran. Diay, dili siya usa ka balod, diay Siya...

Ang Dagat, nagasapnay sa tanang
balod sa kinabuhi. Siya ang kaalam nga
nagatan-aw sa tanang kahibulongan. Siya
ang buhing kahimatngonan,
nga taliwala sa kahilom,
nagatungha, nagaduaw,
nagatan-aw sa
tanang pasundayag
sa kamatayon
ug pagkabanhaw,
nagapahiyom
sa balod nga
gadumili
paghalok sa
lapya-
han.
..
.

Akoy
2006.3.3

2006/03/01

2006/02/28

Bugkos sa Kasuod

“Sa imong kamot itugyan ko ang tanan”
Nagpahiyom ka sa pag-ingon.
Daw tiaw lang.
Apan nituhop sa akong kahiladman
ang imong tingog,
imong panagway,
ug mga pulong nga gibuy-an.

Kalit kang nahanaw,
giatangan sa dalan
gikan sa bulangan pauli sa puloy-anan,
sa minahal nga asawa ug mga anak,
ug gilabni sa kangitngit ang imong kinabuhi,
gilubngan sa tingga ang imong kalawasan.

Ang puto ug bibingka nga imong bitbit,
nabulit sa kaugalingong yuta ug dugo.
Saksi ang nabilin nga tsinelas sa imong pagdagan,
pag-ikyas sa kurat nga kabangis.
Nahagba sa yuta ang imong lawas
uban sa imong suod nga higala.

Usa kaninyo ba ang naangin?
May nanimalos ba?!
Kun ilogan ka lang ba sa hinagiban?
Ug tamparos sa gidangatan, naninguha ang daotan
pagsaka sa imong balay. Ug nasak-an gyod
ang payag sa imong kauban.
Apan,wala silay nakuha.

Takulahaw sa panumdoman motumaw ka nga buhi.
Gilimod ko sa kaugalingon ang imong kamatayon.
Gibugno ko ang Dios kay gihikaw ang nag-inusarang kong kalipay.
Naglingkod ka, nagsandig sa haligi sa imong puloy-anan
samtang hapit na ko moabot sa akong pagduaw.

Ang bugkos sa atong kasuod, nahikot na sa kahiladman…
Gitugyan mo kanako ang gugma ug pagsalig.

Akoy
2006.2.28

2006/02/23

Pahiyom

Ang kabuntagon
nagpahiyom
pagtan-aw
sa barog
sa kandilang
nakigbisog
sa kangitngit
latas sa halawom
nga kagabhion.

Akoy
2006.02.23

Nipis ang Tabil

Sa buho mibutho ang ulang,
mikamang sa abuhon nga bonbon.
Malinawon...ang lapyahan
sa hapuhap sa balod sa hamis nga balas
samtang ang adlaw mihalok sa aping
sa kapunawpunawan, nagpadailos
sa dughan sa bungtod.

Panan-awon sa kilomkilom,
ang kahayag ug kangitngit nga
nag-ilog sa babayeng gahubog tapis
daplin sa baybayon.
Paspas pas kwaknit ang hangin
nga midagit sa sapot nga nipis
ug mitabon sa buho sa ulang.

Samtang nagtimpasaw ang
matahom nga binuhat, nakighalog
sa dagat, nagbudlay ang ulang
sa parat nga kahimtang.
Sa hinayhinayng kuotkuot,
sa dakong kakugi, nakasulod ra gyod
Diay, nipis ang tabil nga kahibulongan.

Akoy
2006.2.23

2006/02/22

Ang Kahiladman

Unsay sulod
sa kaban
nga giukban...
tan-awa...

Oh, bahandi
nga way sama,
mga Pulong
Bisaya!

Bulawanong
sugilanon
gitagik sa
pahiyom...

Mga kaalam sa
katigulangan,
gipuy-an nga
kasaysayan...

Mga bantayog
nga dili bato,
gama sa kahiladman
mugna sa mga damgo…

Maminaw ta...
mamati ta...
tahoron ang
kaliwat nga namulong:

"Hala, mga kauban
ang baba ukban
habwaon ta gikan sa kaban..."

...ang kahiladman.


Akoy
2006.2.22

Igo sa Alak

Hahahahaha...
bahakhak,
balak sa alak

Hahahahaha...
Katawa sa hubog...
Hubog sa katawa...

Tagay pa...
Igo na?
Igo na.

Kon igo, lamig igo
Kon lami, igong kalami
Kon igo na, igo na.

Tungha na
Alisngaw sa alak.
Alimyon sa balak.

Akoy
2006.2.21

2006/02/21

Kabos

Kabos sa hambog
Pusoy sa kabtang
Way dala
Way panudlan

Kabos sa hunahuna
Way ideolohiya
Way pilosopiya
Apan buhi siya.

Buhing saksi, nagangisi
Kinabuhi gabuhi kaniya
Kay way iya, gawas sa pahiyom
Wala siyay gibuhi nga ilusyon.

Way panggasolina sa sakyanan
Way pangmatrikula sa tingusbawan
Way papel, way pangalan
Kinabuhi ra, bulahan siya.

Akoy
2006.2.21

Ginamos

Bata gyod:
"Tay, ginamos o"
Amahan pod:
"Bolinaw na Dong"
Ikaripas tang komedya....
hala hala hala...
ang amahan nitukmod sa batang
nitidlom ubos sa pantalan.
"Giingnag dili na ginamos!"
Pagkawas ang liwat nagkanayon:
"Tatay pod oy, nakainom
hinoon kog una".

Akoy
2006. 2.21

2006/02/20

Tan-awa ra god!

tan-aw sa
anino
sa dughan nimo

ilaga gadagan
sa lungag
mawala

lalom
nga ginhawa
panghupaw

Ginhawa’g
lalom
gaan…gaan

hangin
haguros
lahos sa lungag

tin-aw
ang hangin
sa baso

imna
kahayag
ug anino…

ligo
lawas ug tiil
ihi, dili ipasirit.



Akoy
2006.2.19

2006/02/19

Sige gyod

Kutoy
sakit ang tangkugo
nanimbawot
ang alimpuyos
hapdos
tina-e
hangin ang sulod
hangin ang gawas
sa baba
sa lubot
kalipay
sa panuhot,
mubong utot!
dili madungog
sa dili mosimhot.

simhot gyod
pamati gyod
Sige gyod.

Akoy
02.19.2006

Sige gyod

Kutoy
sakit ang tangkugo
nanimbawot
ang alimpuyos
hapdos
tina-e
hangin ang sulod
hangin ang gawas
sa baba
sa lubot
kalipay
sa panuhot,
mubong utot!
dili madungog
sa dili mosimhot.

simhot gyod
pamati gyod
Sige gyod.

Akoy
02.19.2006

Lahi Gyod

Lahi gyod.
Lahig tingog
kon pamation.
Paminawa ra god
ang kasikas sa gawas,
O kaha, tan-awa
sa imong mata,
paminawa sa imong dalonggan,
pamatia sa imong dughan
karon na,
karon dayon
karon lang.

Lahi gyod.

Akoy
2006.2.19

Dokdokdokdok

Tugnawng
lapalapa
halanghalang
ang aping
tikoko ang
bukobuko
kurogkurog
ang tudlo
dokdokdokdok
sa dagitabutok.

Akoy
2006.02.19

2006/02/18

Urom

Damgong way pako
ang langgam nga
way kakahoyan.

Namuypoy
ang mga nga bukton
sa pakighalog sa urom.


Akoy
2006.2.18

SUMUSUNOD

Bisita

Bisita